Regels voor Voedselveiligheid

Voedselveiligheid

Op deze pagina vindt u juridische informatie over voedselveiligheid. Welke regels gelden er voor voedselkwaliteit? We geven uitleg over HACCP, NEN en ISO normen. En welke wetgeving voor de productie en distributie van voeding? U leest het hier.

We beginnen bij het begin...

Veiligheidsnormen voor voedsel

De wijze waarop voedsel wordt bereid verandert in hoog tempo. Wetgeving moet zich daar constant op aanpassen.

Regels voor voedselveiligheid

Alle marktpartijen die zich bezighouden met de productie, bereiding en verkoop van voedingsmiddelen, krijgen te maken met regels voor voedselveiligheid. Deze regels van voeding en recht vindt u onder anderen terug in de Warenwet. 

Warenwet

De Warenwet regelt tal van onderwerpen die te maken hebben met voedingsmiddelen en consumentenwaren. De Warenwet met aanverwante uitvoeringsbesluiten geven regels voor voedselkwaliteit en onderwerpen zoals babyvoeding, zonnebrandcrème, bijen en hommels, bestrijdingsmiddelen, diergeneesmiddelen, dioxine, etikettering, gewasbescherming, huishoudchemicaliën, imitatieproducten, inspectieresultaten, invasieve exoten, kant-en-klare maaltijden, kinderstoelen, lachgas, mest, muggen, nutriënten, norovirus, ongedierte, plantenziekten en plagen, reizigers en bagage, roken en tabak, salmonella, speelgoed, startende ondernemers horeca, ambacht en retail, tandbleekmiddelen, teeltvoorschriften akkerbouw en tuinbouw, trappen, ladders en steigers, usb-laders, vangstregistratie (zee)visserijproducten, varkens, vervoer diervoeders, vlees en vleesproducten, voedingssupplementen en kruidenpreparaten, vogelgriep H5N5, webwinkels, weekmakers, wensbalonnen, waarschuwingen non-food, zoetstoffen en zuigelingenvoeding.

Als u een nieuw voedingsmiddel op de Europese markt wilt brengen dan controleert het CBG (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen) of het product aan de veiligheidsvereisten voldoet.

Volksgezondheid en de veiligheid van de mens

In het belang van de volksgezondheid en de veiligheid van de mens stelt de Warenwet regels, zoals artikel 4:

Artikel 4

1 Ten behoeve van het weren van waren

        a. die bij aanwending overeenkomstig redelijkerwijze te verwachten gebruik uit het oogpunt van gezondheid of veiligheid schadelijk kunnen zijn,

        b. die, indien het technische voortbrengselen betreft, een gevaar kunnen opleveren voor de gezondheid van de mens of de veiligheid van zaken, of

        c. waarvan bij zodanige aanwending de voedings- of gebruikswaarde geringer is dan in redelijkheid ten minste mag worden verlangd, kan bij algemene maatregel van bestuur worden verboden waren, behorende tot een bij de maatregel aangewezen categorie, te bereiden, te vervaardigen, te verhandelen of voor een bij het verbod aangegeven doel te verwerken of te bezigen, die niet voldoen aan de eisen, bij de maatregel gesteld met betrekking tot hun samenstelling of uitvoering of met betrekking tot hun hoedanigheid of eigenschappen.

    2 De eisen, bedoeld in het eerste lid, kunnen voor wat betreft technische voortbrengselen onder meer betrekking hebben op:

        a. het ontwerp;

        b. de toegepaste materialen;

        c. de samenstelling of constructie;

        d. de beveiliging of beveiligingsmiddelen; of

         e. de aan te brengen kentekenen.

    3 Bij algemene maatregel van bestuur kan in de in het eerste lid aangegeven gevallen ten aanzien van technische voortbrengselen tevens het gebruik daarvan worden verboden.

    4 Met betrekking tot eet- of drinkwaren die een wezenlijk onderdeel van het gangbare voedingspakket uitmaken, kan bij algemene maatregel van bestuur aan het eerste lid overeenkomstige toepassing worden gegeven ter bevordering van de aanwezigheid in die waren van uit het oogpunt van gezondheid belangrijke voedingsstoffen. Bij zodanige maatregel wordt tevens voorzien in een vrijstelling voor de betrokken eet- of drinkwaren waarin de desbetreffende voedingsstoffen niet of in geringere mate aanwezig zijn, onder de voorwaarde dat wordt voldaan aan bij die maatregel gestelde voorschriften met betrekking tot het bezigen van vermeldingen of voorstellingen betreffende de afwezigheid of de geringere mate van aanwezigheid van de desbetreffende voedingsstoffen.

    5 In de gevallen waarin ter zake van het verwerken of bezigen van een waar een krachtens het eerste of vierde lid gesteld verbod geldt, is het tevens verboden die waar voorhanden of in voorraad te hebben. Het in de vorige volzin bepaalde geldt niet indien aannemelijk kan worden gemaakt dat de waar niet voor een met het gestelde verbod strijdige toepassing bestemd is.

    6 Het ontwerp van een algemene maatregel van bestuur als bedoeld in het vierde lid, wordt alvorens de voordracht wordt gedaan, aan beide Kamers der Staten-Generaal overgelegd. Binnen 30 dagen vanaf de dag, waarop de overlegging is geschied kan door een der Kamers of door ten minste een vijfde van het grondwettelijk aantal leden van een der Kamers de wens worden te kennen gegeven dat het in het ontwerp te regelen onderwerp bij de wet wordt geregeld. Alsdan wordt een daartoe strekkend wetsvoorstel zo spoedig mogelijk ingediend.

Additieven, biociden en contaminanten

Wanneer u additieven, biociden en contaminanten wilt toevoegen aan door u gefabriceerde voedingsmiddelen dan kunt u bovendien te maken krijgen met het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, onderdeel van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport). Ook hier speelt het voedselveiligheidsrecht een belangrijke rol.

Ook krijgt u te maken met productaansprakelijkheidsvereisten, consumentenrechten en contractenrechtelijke elementen. Meer algemene juridische of bedrijfsrechtelijke zaken.

Sectorspecifieke hygiënecodes en voedselveiligheidsplan

De NVWA handhaaft de wettelijke veiligheidsnormen voor voedsel. De NVWA hanteert hiertoe het zogenaamde HACCP systeem. HACCP is te vergelijken met NEN en ISO-normen, maar dan voor levensmiddelenbedrijven. Kernwoorden zijn hier sectorspecifieke hygiënecodes en een goedgekeurd voedselveiligheidsplan. Bovendien gelden er wettelijke hygiënevoorschriften uit een aantal Warenwetbesluiten en Europese Verordeningen. Dit zijn regels die gelden bij de bereiding en de behandeling van levensmiddelen.

NVWA, FAVV, FDA en HACCP

Denk bij de NVWA (de Nederlandse evenknie van de bekende Amerikaanse FDA) het Belgische FAVV en het HACCP-hygiënecode systeem aan eisen voor hygiëne, milieu, voedsel- en brandveiligheid. Wanneer u de Warenwet overtreedt kan de NVWA ingrijpen – dat noemen we een interventie.

Overlap voedingsmiddelenrecht, cosmetica wetgeving en pharma regelgeving

Wanneer we het hebben over veiligheidsnormen uit het voedingsmiddelenrecht zien we al gauw een bepaalde mate van overlap met uitgangspunten en afspraken inzake de cosmetica industrie en de humane en veterinaire farmaceutische industrie. Denk bijvoorbeeld aan Good Manufacturing Practices (GMP) en Active Pharmaceutical Ingredients (API).

European Food Safety Authority (EFSA)

EFSA staat voor European Food Safety Authority. Het EFSA is de Europese evenknie van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) en handhaaft bepaalde regels voor voedselveiligheid. Soms kan het zijn dat de FDA in Amerika andere eisen stelt aan voedingsmiddelen dan de EFSA. Een voorbeeld daarvan zijn concepten als GRAS (Generally Recognized As Safe), Laboratory Tested en Banned Substances.

EFSA claims

EFSA bekijkt daarnaast onder meer of gezondheidsclaims (health) en voedingsclaims (nutrition) gefundeerd zijn. Dit orgaan evalueert met andere woorden de wetenschappelijke basis voor het bestaan van positieve effecten van bepaalde voeding, additieven en sport- of dieetsupplementen op de gezondheid van de consument. Deze gezondheidsclaims worden om die reden ook wel EFSA claims genoemd. Het EFSA houdt een lijst bij van goedgekeurde voedselclaims.

Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF)

Indien er binnen de Europese Unie acuut gevaar dreigt op het gebied van voedselveiligheid en volksgezondheid, kan er een notificatie gedaan worden aan het RASFF. RASFF staat voor Rapid Alert System for Food and Feed. Zowel consumenten als (non)-lidstaten kunnen een melding doen. In Nederland is de NVWA het aangewezen contactorgaan voor het doen van een dergelijke urgente melding. In België het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV), in Duitsland het Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit (BVL) enzovoorts. 

Risico, traceerbaarheid en maatregelen

Recente meldingen betroffen de Ecoli bacterie op verse groenten in Duitsland en Frankrijk en het antiluizenmiddel Fipronil in eieren in Nederland en België. Een RASFF notificatie geeft informatie over het risico voor de volksgezondheid, de traceerbaarheid van voedingsmiddelen op de markt en de maatregelen die door de Lidstaten worden getroffen (zoals een terugroepactie) danwel de Europese interventie of het onderzoek waar door de Lidstaat om wordt gevraagd. EFSA (eventueel geflankeerd door INFOSAN) verricht vervolgens wetenschappelijk onderzoek naar de calamiteit.

International Network of Food Safety Authorities (INFOSAN)

Indien er ook buiten het territorium van de Europese Unie gevaar dreigt voor de volksgezondheid door besmet voedsel dan komt het International Food Safety Authorities Network (INFOSAN) in actie. Dit is een met het RASFF vergelijkbare club van nationale voedselveiligheidsautoriteiten, die op internationaal niveau samenwerken.

Het INFOSAN houdt zich bezig met voedinggerelateerde ziektes, voedselhygiëne, levensmiddelentechnologie, microbiologische en chemische risico's, de Codex Alimentarius, antimicrobiologische resistentie, zoonosis/zoonotic diseases (naar mensen overdraagbare dierziektes), voedselveiligheid en nutritie.

World Health Organization (WHO)

Het INFOSAN wordt gezamenlijk gemanaged door de World Health Organization (WHO) en de Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO, De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties). Het WHO zet zich in voor de gezondheid van alle mensen op aarde, het FAO zet zich in voor de bestrijding van honger.

Chemicals en additieven

Voor chemicals en additieven geldt dat deze zijn onderworpen aan Europese en Nederlandse wetbepalingen. Het gebruik van chemicals en additieven heeft de laatste decennia een hoge vlucht genomen. We hebben hier vanuit juridisch oogpunt te maken met een nieuw, dynamisch en snelgroeiend rechtsgebied. Ook hier stuiten we al gauw op een belangrijk uitgangspunt bij vraagstukken omtrent voeding en recht, namelijk voedselveiligheid.

MRL’s en contaminanten

MRL staat voor Maximale Residu Limiet. Een MRL voor gewasbeschermingsmiddelen is het maximale restgehalte van een bepaald bestrijdingsmiddel op voedingsmiddelen zoals groente en fruit. Er bestaat ook een MRL voor diergeneesmiddelen. Contaminanten zijn stoffen die onbedoeld vanuit het milieu in onze voedselketen terecht komen. Zoals antibiotica in drinkwater, zware metalen in aardappels, ruwe olie in verpakkingsmaterialen of dioxine in kippeneieren. Deze stoffen zijn potentieel risicovol voor de volksgezondheid. Het RIVM maakt een risicobeoordeling inzake toxinen en milieucontaminanten in de menselijke en dierlijke voedselketen.

Risico en aansprakelijkheid

Of u nu een restaurant, een food startup, een speelgoedfabriek, een internetwarenhuis of een eCommerce website runt, een bedrijf dient juridische aansprakelijkheid en risico’s zoveel mogelijk te minimaliseren. Onze juristen zullen in dat kader een inschatting maken van de dienstverlening waar u behoefte aan heeft, zowel online als offline in de fysieke wereld. Daarbij wordt er gekeken naar het soort producten dat u verkoopt of distribueert, wie uw consumenten of klanten zijn en onder welke rechtsvorm u opereert. Neem gerust contact op met Slijpen Legal BV voor een risico en aansprakelijkheid assessment

Plan van aanpak

Vanuit die assessment brengen wij een plan van aanpak in kaart, compleet met benodigde vergunningen en verzekeringen. Denk bijvoorbeeld aan een drank- en horecavergunning. Een juridisch stappenplan dat in de maat loopt met uw werkzaamheden. Op die manier hoeft u zich minder zorgen te maken over de kleine lettertjes en kunt u zich ten volle concentreren op de groei en het welslagen van uw onderneming.